Franca Viola

Διάβασα πρώτη φορά για την Franca Viola σε ένα κείμενο δοσμένο από το φροντιστήριο ιταλικών πριν μπω στη σχολή. Μου 'χε κάνει μεγάλη εντύπωση τότε και πριν κάτι μήνες, ίσως και χρόνος, ανακάλυψα ένα φιλμάκι μικρού μήκους που γυρίστηκε προς τιμήν της και θα έβγαινε στο κοινό με αφορμή τα 50 χρόνια μετά το τρομερό εκείνο γεγονός.

Προτίμησα να μεταφράσω μια συνέντευξη της κι όχι την Wikipedia ή άλλες πηγές που ενίοτε αντιφάσκουν μεταξύ τους σε μικρά ή μεγάλα γεγονότα. Μια συνέντευξη που δείχνει μια γυναίκα απλή, μεσήλικη, με συνήθειες και προβλήματα καθημερινά, της διπλανής πόρτα. Η Franca Viola δεν ήταν φεμινίστρια, ούτε κι έγινε στην πορεία. Τι κι αν γράφτηκαν άρθρα, τραγούδια και βιβλία για αυτήν, γυρίστηκαν ταινίες και ντοκιμαντέρ, αναφέρεται στα σχολικά εγχειρίδια και στάθηκε αφορμή για την αλλαγή των νόμων;
Εκείνη κατάφερε να ισορροπήσει ανάμεσα στην ατυχία της για ότι της συνέβη και την τύχη της να έχει δίπλα της Ανθρώπους.

Αλίμονο στις υπόλοιπες….

Η Franca Viola λοιπόν,

… Το ’67 αρνήθηκε να παντρευτεί τον άντρα που τη βίασε. Το θάρρος της άλλαξε τον ποινικό κώδικα. « Ποτέ να μη φοβάστε να αγωνιστείτε».

Της  CONCITA DE GREGORIO

27 Δεκεμβρίου 2015

Αλκάμο –

Είναι ξανά Χριστούγεννα στο σπίτι των Viola. Στην τραπεζαρία, ο σύζυγος της Giuseppe, οι γιοι της Sergio και Mauro και οι νύφες της τελειώνουν το γλυκό και τις διηγήσεις. Η μοναδική εγγόνα, δεκατριών ετών, μόλις βγήκε για να πάει σε φίλους. Ένα κοριτσάκι πανέμορφο, η Sonia: Μελαχρινή με λευκό δέρμα όπως η γιαγιά της η Franca.

«Είδατε πως μεγάλωσε; Θυμάμαι ότι 10 χρόνια πριν, όταν ήρθατε να με δείτε, με βρήκατε να πλένω τις σκάλες, εδώ έξω, κι όταν σας έβαλα στο σαλόνι βρισκόταν εκεί το τρίκυκλο της μικρής και τα παιχνίδια της στο πάτωμα. Τι ντροπή αυτή η ακαταστασία, σκέφτηκα. Ακόμη λυπάμαι γι αυτό. Είστε η μόνη δημοσιογράφος που έβαλα στο σπίτι μου, το ξέρετε; Δεν ξέρω γιατί. Μερικές φορές αρκεί μια λέξη, ένα βλέμμα, κάτι μικρό, που αλλάζει τα πάντα».

 «Δεν υπήρχε καμία ακαταστασία κυρία Franca, μόνο το ποδηλατάκι ενός μωρού».

 «Η Σόνια τώρα έχει την ίδια ηλικία με μένα όταν με έταξαν στον παππού της τον Giuseppe. Μου μοιάζει πολύ: Όταν στο σχολείο ζήτησαν φωτογραφίες του παππού και της γιαγιάς, της έδωσα τη δική μου στην πρώτη μου Θεια Κοινωνία * και η δασκάλα της Sonia της είπε :«Sonia, ζήτησα φωτογραφία της γιαγιάς σου, όχι δική σου». «Μα αυτή είναι η γιαγιά μου, είναι η Franca Viola». Με κάνει πολύ ευτυχισμένη που είναι περήφανη για μενα. Και βέβαια την ξέρει την ιστορία! Της τη διηγήθηκα εγώ αν και δεν χρειαζόταν. Μπαίνει στο ίντερνετ και βρίσκει όλες τις ειδήσεις. Εγώ δεν ξέρω να χρησιμοποιώ τον υπολογιστή, ούτε που καταφέρνω να δω τα μηνύματα στο τηλέφωνο! Εκείνη όμως κάνει τα πάντα. Της είπα μόνο:«Το σημαντικό Sonia είναι να κανείς πάντα αυτό που σου λέει η καρδιά σου». Έπειτα, βέβαια, πρέπει και τα πρόσωπα που σε αγαπούν να σε βοηθήσουν και όχι να σου βάζουν εμπόδια, όπως συνέβη και σε  μένα με τον πατέρα μου και τη μητέρα μου. Μα το ξέρετε ότι πέρασαν 50 χρόνια από το γεγονός»;

Το γεγονός , έτσι το έλεγε πάντα.

«Ποιος να το φανταζόταν ότι θα ήταν έτσι η ζωή μου»;

«Έτσι πως»;

«Έτσι όμορφη. Γιατί, ξέρετε, τα σπουδαία γεγονότα στη ζωή των ανθρώπων είναι πάντα μια μικρή στιγμή. Μια χειρονομία, μια φυσική επιλογή. Για πάρα πολλά χρόνια δεν είχα αντιληφθεί αυτό που μου είχε συμβεί. Όταν θέλησε να με δει ο Πάπας, την ημέρα του γάμου μου, είπα στον άντρα μου: «Μα πως γίνεται να ξέρει ο Πάπας την ιστορία μας, Giuseppe»;

«Για μένα το σημαντικότερο στον κόσμο είναι η οικογένεια μου. Σήμερα το πρωί πήγα να δω τη μητέρα μου, που μένει εδώ δίπλα, μόνη της. Είναι 92 ετών και τα ‘χει τετρακόσια. Το πρώτο πράγμα που μου είπε, ήταν «Franca, θυμάσαι τί μέρα είναι σήμερα»; «Ναι μαμά, είναι 26».  «Για εκείνην, η 26 Δεκέμβρη είναι η μέρα της απαγωγής μου και η μέρα που πέθανε ο πατέρας μου. Το ξέρετε ότι ο πατέρας μου πέθανε 18 χρόνια μετά την απαγωγή μου, την ίδια μέρα και την ίδια ώρα; Ήταν σε κόμμα για τρεις μέρες κι εγώ σκεφτόμουν να δεις που περιμένει την ίδια ώρα. Και πράγματι, πέθανε στις 9 το πρωί την ώρα που μπήκαν στο σπίτι να με πάρουν».

Πενήντα χρόνια πριν, στις εννιά το πρωί, η Franca ήταν 17 ετών και 11 μηνών. Ήταν το πιο όμορφο κορίτσι στο Αλκάμο, κόρη αγροτών. Ο Filippo Melodia, ανιψιός ενός μαφιόζου, την ήθελε δική του. Οι γονείς της την είχαν λογοδοσμένη στον Giuseppe Ruisi, έναν συνομήλικο της οικογενειακό φίλο. Ο Melodia και ακόμη 12 άτομα από τη συμμορία του χτύπησαν τη πόρτα και την απήγαγαν μαζί με τον οκτάχρονο αδελφό της. Τους μετέφεραν σε ένα αγροτόσπιτο στην εξοχή. Δυο μέρες μετά άφησαν το μικρό και σε έξι μέρες έφεραν την Franca  στο χωριό, στο σπίτι του αδελφού του Melodia.

Ο Melodia και η παρέα του

Ο νόμος έλεγε τότε, στο άρθρο 544 του ποινικού κώδικα, ότι ο γάμος (μεταξύ θύτη και θύματος) θα παρέγραφε το έγκλημα της απαγωγής και του βιασμού. Κι ένα έγκλημα παραγραμμένο από  το νόμο σήμαινε αυτομάτως και τιμή αποκατεστημένη για την κοινωνία! Έπρεπε λοιπόν να παντρευτεί τον Melodia, ήταν Νόμος!

Αλλά η Franca δεν ήθελε. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα στην Ιταλία- και μάλιστα στη Σικελία - που είπε ΟΧΙ στην «συμφωνία» μεταξύ των οικογενειών και στον γάμο αποκατάστασης. Ακολούθησε μια μακροχρόνια δίκη στην πόλη Trapani κι εκείνη την αντιμετώπισε. Δικαστής, ένας σπουδαίος άνθρωπος, ο Giovanni Albeggiani. Οι απαγωγείς καταδικάστηκαν όλοι. Ο Melodia σκοτώθηκε από αγνώστους, αρκετά χρόνια μετά. Οι άλλοι βρίσκονται ακόμη εκεί στο χωριό.

«Όταν τους συναντώ στο δρόμο καμιά φορά, χαμηλώνουν τα μάτια. Δεν μου ταλαντεύτηκα στην απόφαση μου. Ο πατέρας μου ο Bernardo ήρθε και με πήρε με κάτι γένια μιας εβδομάδας».

«Δεν μπορούσα να ξυριστώ χωρίς εσένα στο σπίτι» μου είπε. «Τι θες να κανείς Franca»;

«Δεν θέλω να τον παντρευτώ».

«Εντάξει. Αν εσύ αυτό θες μια, εγώ θα σε βοηθήσω εκατό. Φτάνει να είσαι ευτυχισμένη, δε με νοιάζει τίποτα άλλο».

Ο μπαμπάς της

Αυτό μου είπε. Με ξαναέφερε σπίτι και όλο τον αγώνα τον έκανε αυτός, όχι εγώ. Ήταν εκείνος που άντεχε όταν κανείς δεν τον χαιρετούσε πια, όταν οι φίλοι του εξαφανίστηκαν. Τη ντροπή και την ατίμωση. Εκείνος, με το κεφάλι ψηλά. Ήθελε μόνο το καλό μου. Γι’ αυτό όταν διάβασα το βιβλίο «Δεν έγινε τίποτα» για την ιστορία μου θύμωσα τόσο πολύ. Δεν ήταν έτσι η ιστορία μου, με τίποτα. Ο πατέρας μου δεν ήταν ένας αυταρχικός πατέρας. Ήταν ένας άντρας καλός και γενναιόδωρος. Να το γράψετε αυτό».

Το γράφω.

«Κι έπειτα, βλέπετε, ο Κύριος μου έδωσε μια μεγάλη ευλογία: να μη φοβάμαι κανέναν. Δεν φοβάμαι και δε νιώθω καμία κακία».

 «Εννοείται κακία για αυτούς που σας απήγαγαν»;

« Ούτε γι αυτούς ούτε και για κανέναν άλλον. Υπήρξαν πολλοί οι πόνοι στη ζωή μου, αλλά περισσότερες υπήρξαν οι χαρές. Έχω έναν υπέροχο σύζυγο. Τις μέρες της δίκης μα και αργότερα λάμβανα γράμματα με προτάσεις γάμου. Ο Giuseppe όμως με περίμενε. Εγώ, ύστερα απ’ ότι είχε γίνει, δεν ήθελα να παντρευτώ. Του ελεγα: «Θα είναι πολύ δύσκολα για σένα». Αλλά εκείνος μου απάντησε ότι «δεν υπάρχουν άλλες γυναίκες για μένα, Franca, υπάρχεις μόνο εσύ». Ύστερα, ήρθαν στη ζωή μας τα παιδιά. Ο πατέρας μου ευτύχισε να τα δει, όπως κι εμένα ευτυχισμένη. Και μετά ήρθε η ασθένεια του Sergio. Έτρεμα ότι θα πέθαινε. Όταν το 2014 ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Giorgio Napolitano θέλησε να μου δώσει το τίτλο της Μεγάλης Επισήμου σκέφτηκα, ορίστε, τώρα γνωρίζω κι εγώ κάποιον! Και ζήτησα βοήθεια για να θεραπευτεί ο Sergio. Αλλά δε χρησίμευσε σε τίποτα. Μου έδωσαν το νούμερο ενός γιατρού, από το Quirinale, ο οποίος δεν απαντούσε στο τηλέφωνο κι όταν πήγα στη Ρώμη με το γιο μου, Αύγουστο μήνα, μου είπαν ότι ήταν σε άδεια. Έφυγα λοιπόν και προχώρησα μόνη μου. Ένα ελάττωμα, ναι, το έχω: την περηφάνια. Ο Κύριος ελπίζω να μου το συγχωρέσει αυτό».

 Mε τον Giorgio Napolitano

Στις 9 του Γενάρη η Franca Viola θα γίνει 69 ετών. Στη ζωή της είδε να καταργείται ο κανονισμός του ποινικού κώδικα σχετικά με τον γάμο αποκατάστασης. Είδε επίσης το 1996, μόνο 20 χρόνια πριν, την αλλαγή του νόμου που καθιστά το βιασμό ένα έγκλημα εις βάρος του προσώπου και όχι της ηθικής. Είδε επίσης τις φωτογραφίες της με μεγάλη της εκπληξη… στα σχολικά βιβλία.

«Ο πρώτος (που τις είδε) ήταν ο Sergio. Ήταν στο γυμνάσιο τότε. Μου είπε: «Μαμά, στο βιβλίο μου υπάρχει μια παλιά φωτογραφία σου. Γιατί;»  Του εξήγησα. Μερικά βέβαια, όχι όλα. Υπάρχουν μερικά πράγματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν. Άλλα όμως ναι. Όπως οτι ο καθένας είναι ελεύθερος μέχρι και την τελευταία στιγμή, ότι όλα όσα εξαρτώνται από ‘σένα είναι στο χέρι σου να τα κανείς. Αυτό μπόρεσα να το μάθω στα παιδιά μου και τώρα πια και στην εγγόνα μου. Η Sonia είναι ένα παιδί της εποχής της. Θα ήθελε να γίνει ηθοποιός - αχ, πόσο με κάνει και γελάω! Μου λέει «γιαγιά, εσύ δεν ξέρεις κανέναν που να με μάθει να παίζω»; Και της λέω «αγάπη μου, μάθε μόνη σου. Ο καθένας φτιάχνεται μόνος του στη ζωή. Τα μεγάλα γεγονότα» της το λέω συνέχεια «όταν συμβαίνουν είναι μικρά. Πρέπει να κάνεις αυτό που είναι σωστό κι όχι εκείνο που βολεύει».

Από την ταινια “La piu’ bella moglie” βασισμενη στη ζωη της με την Ornella Muti

«Και για σένα Franca τι εύχεσαι ακόμη»;

 «Να δω και πάλι υγιές το παιδί μου. Να έχω κι αλλά Χριστούγεννα με τον άντρα μου, με τους γιους μου και τις νύφες μου. Να γίνει ο κόσμος λιγότερο εχθρικός, λιγότερο άγριος γύρω μας. Γιατί χειροτέρεψε ο κόσμος, ξέρετε, αυτή την εποχή. Βλέπω τον σημερινό Πάπα και ναι, να μια επιθυμία που θα είχα. Όταν πήγα στον Paolo VI ήμουν νέα, πολλά δεν τα καταλάβαινα. Τώρα που γέρασα θα ήθελα να πάω στον Πάπα Francesco και να του καταθέσω τις ευχαριστίες μου στον Κύριο για την υπέροχη ζωή που μου έδωσε. Αλλά να, το κάνω εδώ τώρα, αν μου το επιτρέπετε, μέσω εσάς. Έχω το αμάρτημα της περηφάνιας, είναι αλήθεια, αλλά όχι εκείνο της έπαρσης. Ο Πάπας βέβαια δεν μπορεί ασφαλώς να γνωρίζει μια τόσο παλιά ιστορία, μια μικρή σικελική ιστορία. Πώς να το ξέρει. Έχει τόσα σοβαρά πράγματα να ασχοληθεί, σε όλο το κόσμο. Ένα εγχείρημα τεράστιο. Πράγματι, τον σκέφτομαι και παρακαλώ να τα καταφέρει. Παρακαλώ πολύ τον Θεό γι’ αυτό.

*Η πρώτη Θεια Κοινωνία στην Καθολική εκκλησία γίνεται όταν τα παιδιά έχουν συμπληρώσει τα 7 τους χρόνια.

Πηγή: Franca Viola: "Io, che 50 anni fa ho fatto la storia con il mio no alle nozze riparatrici"