Μ(agi)C Escher

Αυτός είναι ο Μ.C Escher, (ο Μαουρίτς Κορνέλις Έσερ!) κάπου στη δεκαετία του 30…

...και εδώ, κάπου στη δεκαετία του 60... To 1963 για την ακριβεια!

Το υλικό που κυκλοφορεί γύρω από το έργο του στο διαδίκτυο είναι τεράστιο, οπότε τι να πω εγώ…; Θα καταθέσω απλά την δική μου εμπειρία όταν πρωτοαντίκρισα τα έργα του στην ηλικία των 15.

Αφορμή γι αυτή την «συνάντηση» ήταν αυτό το βιβλίο αγγλικών μου λίγο πριν δώσω για lower, το 1990.

Ήταν ένα βιβλίο πολύ δύσκολο για μένα, που μου χάρισε ατέλειωτες ώρες μελέτης και μια απέχθεια για τα αγγλικά κι όλες τις ξένες γλώσσες που ορκιζόμουν τότε ότι δεν θα μελετούσα ποτέ και καμιά τους. 

Το κρατάω όμως ακόμη στο τελευταίο ράφι της βιβλιοθήκης μου γιατί μπροστά στις σελίδες 103 - 104 πέρασα άπειρες στιγμές παρατήρησης και θαυμασμού.

Θυμάμαι ακόμη ότι διέκοπτα συχνά το διάβασμα μου για να γυρίσω ακριβώς εκεί και να ξεμυαλιστώ με τους ασπρόμαυρους πίνακες του με μια λαχτάρα σαν να ήταν ραβασάκια…!

Belvedere (Ωραία θέα), ξυλογραφία (1938)

Σαν το «Belvedere» δεν είχα ξαναδεί τίποτα παρόμοιο. Τα μάτια μου έβλεπαν σωστά μα τι ακριβώς έβλεπαν;;; Ήταν η στιγμή που το αδύνατο γινόταν εφικτό. Η πρώτη μου οφθαλμαπάτη !!!

Ημέρα και νύχτα, ξυλογραφία (1938)

Το «Μέρα και Νύχτα» όμως κυριολεκτικά το ερωτεύτηκα.Ήταν αποκάλυψη. Μέσα σε μια εικόνα στάσιμη, έβλεπα κίνηση. Κάποιος μου διηγιόταν ιστορίες χωρίς ούτε μια λέξη να πει. Ιστορίες που διαβάζονταν από πάνω προς τα κάτω και ανάποδα ή από δεξιά προ τα αριστερά και αντίστροφα. Τα τετράγωνα χωράφια στη γη έβγαζαν φτερά σιγά σιγά και πετούσαν, πραγματικά πουλιά στον ουρανό. Υπήρχε ύψος , υπήρχε βάθος, υπήρχε φως και σκοτάδι, ο αποχωρισμός και η συνάντηση ακριβώς στο κέντρο, το ορατό και το αόρατο στην γραμμή του ορίζοντα, υπήρχε η βουή και η ησυχία … Υπήρχαν όλα και το πιο καταπληκτικό : υπήρχαν όλα , ΤΟ ΕΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤ’ ΑΛΛΟ… Ήταν η στιγμή της ένωσης και της γέννησης των πάντων… Ασύλληπτο !

Ο Πύργος της Βαβέλ, ξυλογραφία (1928)

 

Το lower δεν το πήρα, 5 χρόνια μετά όμως ήμουν φοιτήτρια του τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και πλέον κάτοικος της βροχερής Θεσσαλονικης. 

Λακκούβα, ξυλογραφία (1952)

Το 1997, στο πλαίσιο της «Θεσσαλονίκης – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» επισκέφτηκα το Παλατάκι με την φίλη μου τη Μαριλένα,(που παρεμπιπτόντως η μαμά της είναι χαράκτρια) για την έκθεση του Caravaggio κι εκεί – τι περίεργο, από την μια αγάπη στην άλλη !!! -  βρήκα αυτό το βιβλίο … 

… το οποίο και αγόρασα χωρίς δεύτερη σκέψη. Εδώ μέσα είδα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του Escher, και υποκλίθηκα στην ανθρώπινη διάνοια. Ήταν σπουδαιότερος απ’ ότι είχα φανταστεί…! Έκανε τα μάτια μου να βλέπουν όπως δεν είχαν δει ποτέ στο παρελθόν κι αυτό που έβλεπα ήταν ακριβώς αυτό που είχε φανταστεί ο δικός του Νους.

Καταρράκτης, λιθογραφία (1961)

Δεν μου περιέγραφε κάτι στο περίπου. Μου πρόβαλε μια δομή τέλεια μετρημένη και ισορροπημένη σαν αρχιτέκτονας που αύριο κιόλας θα την έκτιζε, θα την υλοποιούσε!

Κι έπειτα τον άκουγα να με ρωτάει: Λοιπόν δεσποινίς; Έχετε το θάρρος να ανεβείτε αυτές τις σκάλες…

Σχετικότητα, λιθογραφία (1953)

…μέχρι το πιο ψηλό δωμάτιο...

Ψηλά και Χαμηλά, λιθογραφία (1947)

...να θαυμάσουμε τη θέα από το μπαλκόνι ";

Το μπαλκόνι, λιθογραφία (1945)

(Άραγε θα το τολμούσα;)

Ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας, λιθογραφία (19)

Πως να ένιωθε άραγε κανείς σε κτίρια σαν κι αυτά;

Κοίλες και καμπύλες, λιθογραφία (1955)

Τρομαγμένος; Παγιδευμένος σαν σε όνειρο ; Ασφυκτικά ;

Θα ίσχυαν άραγε οι νόμοι της βαρύτητας ή θα αιωρούμασταν σαν αστροναύτες στο άπειρο διάστημα;

Ένας άλλος κόσμος, ξυλογραφία και ξυλόγλυπτα (1947)

Το συγκεκριμένο βιβλίο, αν και φύλλο και φτερό τώρα πια, ακόμη κοσμεί την βιβλιοθήκη μας, σε ράφι πολύ ψηλότερο από κεινο των αγγλικών μου, ώστε να το φτάνουν και τα παιδιά, ο Άγγελος και η Μέλπω και να το ξεφυλλίζουν με προσήλωση, μαζί μου ή μόνα τους.

Μαγικός καθρέπτης, λιθογραφία (1946)

Τι εκρήξεις ιδεών να γίνονται μέσα στο μικρό κεφάλι τους !

Τι ανάγκες για λέξεις καινούριες όπως «δέος», «ίλιγγος», «ανέφικτο», «γεωμετρία», να γεννιούνται !

Ποιο έργο να διαλέξω και τι να πρώτο πω …

Ερπετά, λιθογραφία (1943)

Στα 15 μου βέβαια, ακόμη μαθήτρια αγγλικών, όπως και στα 22 μου, φοιτήτρια στην Θεσσαλονίκη, δεν είχα ακόμη καμία πρόσβαση στο διαδίκτυο. Τι κρίμα κι άδικο!

Κάθομαι τώρα λοιπόν και ξενυχτώ να αναπληρώσω το χαμένο χρόνο και διαβάζω για τον καταπληκτικό κ. Escher, στα ελληνικά, στα ιταλικά ΚΑΙ στα αγγλικά παρακαλώ !

Θα αναφέρω μόνο όσα μου έκαναν περισσότερη εντύπωση.

«Ο Ολλανδός χαράκτης Maurits Cornelis Escher είναι ένας από τους πιο φημισμένους γραφίστες του κόσμου. Γεννήθηκε το 1898...» «Ήταν ένα φιλάσθενο παιδί και μαθήτευσε σε ειδικό σχολείο από 7 ετών...»  «Διακρίθηκε στο σχέδιο, οι βαθμοί του ήταν γενικά κακοί...» « Με τα μαθηματικά δεν τα πήγε ποτέ καλά στο σχολείο και μαλιστα έμεινε στη δεύτερη τάξη...» «Ηταν αριστερόχειρας...»

Σχεδιασμένα χέρια, λιθογραφία (1948)

«Σ’ όλη τη ζωή του έφτιαξε 448 λιθογραφίες και ξυλογραφίες και πάνω από 2000 σχέδια και σκίτσα». 

«Έζησε 13 χρόνια στην Ιταλία…

Castrovalva, λιθογραφία (1930)

… παντρεύτηκε την Γιέτα Ούμικερ…

… κι έκαναν 3 γιους : τον Τζόρτζιο, τον Άρθουρ και τον Γιαν».

Πεταλούδες, ξυλογραφία (1950)

Το 1922, μετά από το ταξίδι του στην Ισπανία, αρχισε να χρησιμοποιεί γεωμετρικά πλέγματα ως βάση των σχεδίων του, τα οποία στη συνέχεια επικάλυψε με πρόσθετα σχέδια, κυρίως ζώων, πουλιών κι εντόμων.

Δύο ψάρια, εργο Νο 41(1941)

«Το 1935 με το ξέσπασμα του φασισμού εγκαθίσταται στην Ελβετία… και το 1941 στην Ολλανδία... Ο συννεφιασμένος, κρύος και υγρός καιρός της, του επέτρεψε να συγκεντρωθεί στη δουλειά του... Το 1962  χρειάστηκε να εγχειριστεί. Αυτή ήταν η μοναδική χρονιά απραξίας του...»

Λωρίδα Μόμπιους II (Κόκκινα Μυρμήγκια), ξυλογραφία (1963)

«Παρά το γεγονός ότι ο Έσερ δεν είχε μαθηματική εκπαίδευση, οι μαθηματικοί και οι επιστήμονες εκτιμούν ιδιαίτερα την τεχνοτροπία του...Ο ίδιος είχε δηλώσει: “Διασχίζω συνεχώς το σύνορο μεταξύ μαθηματικών και τέχνης”...  

 

Σπείρα, ξυλογραφία και ξυλόγλυπτα (1953)

«Ηταν ένα κράμα καλλιτέχνη και επιστήμονα. Πέθανε το 1972 στην Ολλανδία. »

Μάτι, χαλκογραφία (1946)

Αν ψάξετε θα βρείτε πολλά σε όποια γλώσσα κι αν μιλάτε, διαβάζετε, κατανοείτε.

Ακόμη κι αν δεν διαθέτετε όμως τόσο χρόνο (ή και όρεξη για όλα αυτά!) παρατηρήστε για λίγο τα έργα του με προσοχή και είμαι σίγουρη ότι πολλές ιδέες και σκέψεις θα γεννηθούν μέσα σας …

 Δεσμός ενότητας, λιθογραφία, 1956

και ξυλόγλυπτα Χέρι με σφαιρική αντανάκλαση,λιθογραφία, 1935

Θα κλείσω με μια φράση δική του, όταν έκθαμβος κι αυτός, αντίκρισε την Αλάμπρα και την Κόρδοβα και εντυπωσιάστηκε από τις πλάκες των μαυριτανικών μνημείων. 

 «Αισθάνθηκα ότι έπεσαν λέπια από τα μάτια μου».

Τρεις κόσμοι, λιθογραφία (1955)

ΥΓα. Η ανάρτηση ήθελα να είναι έτοιμη στις 17 Ιουνίου, την ημερομηνία γέννησης του μα δεν τα κατάφερα. Χάθηκα στις τόσες πληροφορίες για το έργο του και στην απαιτητική μου πραγματικότητα. Δεν πειράζει. Για μένα το ψάξιμο γύρω απο την ζωή και το έργο του δεν έχει τελειώσει. Σύντομα θα ξαναγυρίσω εδώ, με βίντεο αυτή τη φορά, να τον δείτε να μιλάει και να εργάζεται.   

ΥΓβ. Ξαναρίξτε μια ματιά τώρα και στο έργο του Eric Johansson και δείτε πόσες αναφορές κάνει στο έργο του Escher …

Πηγές : 
Το επισημο site M.C. Escher : http://www.mcescher.com/
Η Wikipedia:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AF%CF%84%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%BD%CE%AD%CE%BB%CE%B9%CF%82_%CE%88%CF%83%CE%B5%CF%81

Το Μουσείο Ηρακλειδών  το οποίο είναι σε παγκόσμια κλίμακα ένας από τους τρεις κατόχους όλων των χαλκογραφιών του Escher αλλά και ο μοναδικός που τις εκθέτει για το ευρύ κοινό. 

Αυτό αξίζει να το επισκεφτείτε και στην πραγματικότητα. Πήγα κι εγώ με την Έλενα.(Θυμάσαι Λενιώ; Έκανε πολύ κρύο και φορούσες ένα κίτρινο παλτό. Είχαμε ραντεβού στο Θησείο - Γενάρης 2004.)